"Czyste powietrze wokół nas"- program antynikotynowy dla przedszkolaków realizowany przez Klub Przedszkolaka w Dubiczach Cerkiewnych

     Palenie papierosów oraz innego typu wyrobów tytoniowych od pewnego czasu stało się w Polsce zjawiskiem masowym i powszechnym, gdyż z dnia na dzień liczba osób sięgających po papierosy gwałtownie wzrasta, a od trzydziestu lat Polska znajduje się niezmiennie w czołówce krajów o najwyższej konsumpcji tytoniu na świecie.
     Statystyki są naprawdę niepokojąco wysokie, gdyż w Polsce liczba palaczy szacowana jest na 10 mln osób, którzy wypalają dziennie 90 mln papierosów. Jeżeli dodamy do tego jeszcze istniejące zjawisko biernego palenia, w kontekście skutków, jakie wywiera czynne i bierne palenie na nasz organizm, możemy tu mówić o wielkiej katastrofie zdrowotnej.
     Wobec rozpowszechnienia palenia papierosów w Polsce uruchomiono szereg działań i programów społecznych, edukacyjnych o charakterze profilaktycznym, których nadrzędnym zadaniem jest zapobieganie palenia tytoniu i promowanie zdrowego stylu życia.
     Jednym z takich programów edukacyjnych o treści antynikotynowej jest program "Czyste powietrze wokół nas" adresowany do dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców, stanowiący pierwsze ogniwo w cyklu programów antynikotynowych istniejących dla szkoły podstawowej i gimnazjum. Program "Czyste powietrze wokół nas" został stworzony i opracowany w roku 1997 przez sztab lekarzy, pedagogów i psychologów z Instytutu Matki i Dziecka, Centrum Onkologii w Warszawie oraz Uniwersytetu Łódzkiego i wdrażany w ramach wychowania prozdrowotnego w placówkach przedszkolnych na terenie większych miast w kraju w kolejnych latach.
     W roku 2008 na przełomie października i listopada z inicjatywy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Hajnówce program antynikotynowy miał być zrealizowany w ośrodkach przedszkolnych na terenie całego powiatu. W Klubie Przedszkolaka w Dubiczach Cerkiewnych program antynikotynowy został przeprowadzony od 29 października do 8 listopada 2008 roku.
     Program "Czyste powietrze wokół nas" ma charakter profilaktyczny i ma na celu przede wszystkim wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. W dalszej perspektywie jest wstępem do asertywnych zachowań dzieci w obronie własnych praw i własnego zdrowia.

     Warto podkreślić, że program antynikotynowy nie jest wymierzony przeciwko rodzicom, którzy są palaczami, lecz ma za zadanie zwrócić ich uwagę na zjawisko biernego palenia, na dzieci, dla których bierne palenie oznacza m.in. zwiększoną częstość występowania przewlekłego zapalenia ucha środkowego, zaburzenia rozwoju psychoruchowego, zaburzenia zachowania dziecka, zmniejszoną gotowość szkolną, mniejszą odporność na infekcje itp. W swojej codziennej pracy nad programem dbałam o to, by nie wytworzyć w dziecku obrazu rodzica-palacza jako złego człowieka, lecz zależało mi na tym, by uświadomić im, iż sama czynność palenia papierosów przez palacza powoduje zagrożenie zdrowia własnego i innych osób, które wdychają dym tytoniowy.
     W ramach dwutygodniowej pracy nad programem antynikotynowym Klub Przedszkolaka w Dubiczach Cerkiewnych podjął następujące działania:

  1. Co dymi? -trening twórczego myślenia.
  2. Obserwacja różnych źródeł dymu podczas wycieczki po okolicy Dubicz Cerkiewnych.
    - analiza makiety dydaktycznej.
  3. Rozmowa z dziećmi na temat szkodliwości palenia. Poznanie skali problemu, odwołanie do wiedzy wyjściowej dzieci w zakresie omawianej tematyki.
  4. Wywiad z lekarzem, redagowanie pytań związanych z papierosami.
  5. Zorganizowanie szkolenia dla rodziców propagującego zdrowy styl życia, uświadomienia szkodliwości biernego palenia w odniesieniu do dziecka, które najbardziej jest narażone na dym nikotynowy.
  6. Wykonanie prac plastycznych związanych tematycznie(Dymiący świat-pięć najciekawszych prac wzięło udział w powiatowym konkursie plastycznym zorganizowanym przez SANEPID w Hajnówce w ramach programu).
  7. Zaprojektowanie maszyny-pochłaniacza dymu papierosowego.
  8. Nauka piosenki "Powiem nie"(sł. A. Leoniuk, muz. T. Strąk).
  9. Zorganizowanie gazetki ściennej na szkolnym korytarzu, nawiązującej treścią do tematu programu.
  10. Wyprawa do biblioteki gminnej w celu szukania materiałów o treści antynikotynowej.
  11. Projektowanie znaczka "ZAKAZ PALENIA".
  12. Ogłoszenie konkursu literackiego dla rodziców(forma dowolna np. wiersz, opowiadanie, rozprawka, esej, krótki limeryk z morałem) o treści antynikotynowej.
  13. Zorganizowanie wiecu ulicami Dubicz Cerkiewnych, manifestowanie treści antynikotynowych, rozdanie ulotek i znaczków zakazujących palenia w instytucjach publicznych działających na terenie gminy.
  14. Warsztaty plastyczne dla dzieci i rodziców-wykonanie rekwizytów wykorzystanych do kampanii antynikotynowej prowadzonej na terenie Dubicz Cerkiewnych.
    - tworzenie modeli papierosów z surowców wtórnych,
    - układanie krótkich haseł antynikotynowych,
    - układanie rymowanek związanych z problemem,
    - projektowanie plakatów i transparentu o treści antynikotynowej.

     Harmonogram działań podjętych w ramach programu "Czyste powietrze wokół nas" zawierał stałe elementy, zaproponowane przez autorów programu, pozostałe części wynikały z potrzeb naszego lokalnego środowiska, ze stopnia zaangażowania i aktywności rodziców i dzieci oraz zainteresowania i wsparcia osób, które są związane z naszym klubem od początku istnienia. W końcu inwencji i kreatywności nauczyciela, który musiał zaplanować takie metody i formy pracy, by były dla dzieci atrakcyjne, ciekawe oraz dostosowane do ich możliwości rozwojowych i intelektualnych.
     Trzeba stwierdzić, że dzieci z naszego klubu bardzo chętnie uczestniczyły w zajęciach, były zainteresowane problematyką, szczerze wypowiadały się na temat swoich doświadczeń z papierosami, niezwykle łatwo wchodziły w role, wyrażały własne, autentyczne emocje, poprawnie reagowały na sygnały n-la podczas ćwiczeń oddechowych i relaksacyjnych.
     Kluczowym momentem naszych wspólnych działań antynikotynowych było zorganizowanie wiecu ulicami Dubicz Cerkiewnych dnia 4 listopada 2008 roku, podczas, którego otwarcie manifestowaliśmy treści antynikotynowe, odwiedziliśmy wszystkie instytucje działalności publicznej działające na terenie Dubicz Cerkiewnych. Naszą akcję rozpoczęliśmy od szkoły, na terenie której mieści się nasz klub, następnie z dużym transparentem i hasłem "Nie pal mamo, nie pal tato" i przygotowanymi rekwizytami przemaszerowaliśmy ulicami Dubicz.

Po drodze rozdawaliśmy ulotki edukacyjne napotkanym mieszkańcom, w miejscowych sklepach wręczaliśmy zaprojektowane i wykonane przez dzieci znaczki "ZAKAZ PALENIA",

w Urzędzie Gminy na ręce Wójta przekazaliśmy duży model papierosa i zdrowe serce, a jednostce Straży Granicznej wręczyliśmy wykonany "Pochłaniacz dymu tytoniowego".

W Bibliotece Gminnej, która była naszym końcowym punktem, Pani Mirosława Siemieniuk-Morawska przygotowała ciekawą zabawę aktywizującą, nawiązującą do naszego programu, mało tego, każdy uczestnik, który nie pali i jest przeciwnikiem palenia papierosów otrzymał banknot w wysokości kilkudziesięciu euro.

     Dnia 8 listopada 2008 roku zorganizowaliśmy podsumowanie programu antynikotynowego pt "Czyste powietrze wokół nas", na które zaprosiłam rodziców, dzieci i przedstawicieli gminy. Na wstępie poinformowałam, co udało nam się zdziałać w okresie dwutygodniowej, intensywnej pracy z programem. Następnie, odbyła się krótka część artystyczna przygotowana przez dzieci z klubu. I oczywiście, długo wyczekiwany moment, wręczenie drobnych upominków i dyplomów dzieciom za naprawdę dobrą, codzienną pracę na rzecz zdrowego stylu życia i wytrwałość w działaniu. Podczas uroczystego podsumowania zostali nagrodzeni również rodzice, którzy zgłosili do konkursu literackiego swoje prace, w większości były to wiersze, ma się rozumieć o treści antynikotynowej. Każdy uczestnik konkursu po odebraniu nagrody, publicznie odczytał swój wiersz, esej.
     Na koniec podziękowałam rodzicom, dzieciom, przedstawicielom gminy-Panu Wójtowi, Pani B. Gawryluk, Pani M. Pietruczuk oraz Pani M. Siemieniuk-Morawskiej za trud, zaangażowanie i aktywny udział w programie antynikotynowym, bez których wsparcia finansowego i zainteresowania nasza akcja antynikotynowa miałaby mniejszy zakres oddziaływania i niewątpliwie byłaby uboższa w treści.